OBOWIĄZEK SZCZEPIEŃ PRZECIWKO COVID-19:
pytania skierowane przez OZZPiP do Ministra Zdrowia w dniu 13.01.2022
Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych w dniu 13.01.2022 skierował do Ministra Zdrowia w trybie pilnym pytania dotyczące rozporządzenia z 22.12.2021 wprowadzającego obowiązek szczepień przeciwko COVID-19 dla osób wykonujących zawód medyczny. Do tej pory nie otrzymaliśmy odpowiedzi.
Zważywszy na fakt wdrożenia rozporządzenia z pominięciem konsultacji społecznych Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych stoi na stanowisku, że jest to autorski projekt Ministra Zdrowia, dlatego też to Pan Minister jest jedyną osobą odpowiedzialną za wyjaśnienia tego aktu prawnego i skutki jego działania.
Z uwagi na obszerność materiału został on podzielony na 8 części. Poniżej będziemy publikować kolejne części pisma z pytaniami.
CZĘŚĆ 1 z 8:
Warszawa, dnia 13.01.2022r.
Pan
Adam Niedzielski
Minister Zdrowia
Ministerstwo Zdrowia
Działając w imieniu Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych w Warszawie w związku z wydaniem przez Pana Ministra rozporządzenia z dnia 22-12-2021r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2021r. poz. 2398) proszę o udzielenie w trybie pilnym odpowiedzi na poniższe pytania.
Zważywszy na fakt wdrożenia rozporządzenia z pominięciem konsultacji społecznych stoimy na stanowisku, że jest to autorski projekt Ministra Zdrowia, dlatego też to Pan Minister jest jedyną osobą odpowiedzialną za wyjaśnienia tego aktu prawnego i skutki jego działania.
W rozporządzeniu wskazano jako podstawę prawną jego wydania art. 46 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 05-12-2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2021r. poz. 2069 i poz. 2120). Przepisy te stanowią, że :
Art. 46 ust. 2 :
„Jeżeli zagrożenie epidemiczne lub epidemia występuje na obszarze więcej niż jednego województwa, stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii ogłasza i odwołuje, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego.”
Art. 46 ust. 4 :
„W rozporządzeniach, o których mowa w ust. 1 i 2, można ustanowić:
1) czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się,
2) czasowe ograniczenie lub zakaz obrotu i używania określonych przedmiotów lub produktów spożywczych,
3) czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy,
4) zakaz organizowania widowisk i innych zgromadzeń ludności,
5) obowiązek wykonania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych lub innych obiektów,
6) nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi,
7) obowiązek przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegające tym szczepieniom, rodzaj przeprowadzanych szczepień ochronnych
– uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.”
Pytanie 1:
Prosimy o wskazanie, który z siedmiu punktów art. 46 ust. 4 stanowi podstawę prawną do wprowadzenia w/w rozporządzenia z dnia 22-12-2021r. Nie zostało to precyzyjnie wskazane w rozporządzeniu. Wydaje się, że jedyną podstawą do ewentualnego wydania rozporządzenia może stanowić art. 46 ust. 4 pkt. 7) tj. upoważnienie dla Ministra Zdrowia do określenia w rozporządzeniu dotyczącym wprowadzenia stanu epidemii w Polsce obowiązku przeprowadzenia szczepień ochronnych, o których mowa w ust. 3, oraz grupy osób podlegających tym szczepieniom, rodzaju przeprowadzanych szczepień ochronnych – uwzględniając drogi szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz sytuację epidemiczną na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii.
Pierwszy problem, który zgłaszamy, to wymienione w tym przepisie odesłanie do art. 43 ust. 3 ustawy. Przepis ten aktualnie brzmi:
- Ogłaszając stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, minister właściwy do spraw zdrowia lub wojewoda mogą nałożyć obowiązek szczepień ochronnych na inne osoby niż określone na podstawie art. 17 ust. 9 pkt 2 oraz przeciw innym zakażeniom i chorobom zakaźnym, o których mowa w art. 3 ust. 1.
Zgłaszamy, że art. 17 ust. 9 pkt. 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie zawiera w ogóle podziału na punkty, a także nie wymienia jakie osoby objęte są obowiązkowymi szczepieniami. Prawdopodobnie w ustawie jest omyłka i zapis art. 43 ust. 3 powinien odsyłać do art. 17 ust.10 pkt. 2 tej ustawy. W tych warunkach powstaje wątpliwość co do zasady do istnienia delegacji ustawowej dla Pana Ministra do wydania w/w rozporządzenia.
CZĘŚĆ 2 z 8:
Pytanie 2:
Prosimy o potwierdzenie, że przy wydaniu w/w rozporządzenia zostały spełnione warunki formalne opisane w art. 43 ust. 2, tj. czy nowelizacja w/w rozporządzenia została poprzedzona wnioskiem Głównego Inspektora Sanitarnego, a treść wydanego rozporządzenia została uzgodniona z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej. Jest to ważne w zakresie potwierdzenia legalności wprowadzonego rozporządzenia do obrotu prawnego w Polsce.
CZĘŚĆ 3 z 8:
Pytanie 3:
Prosimy o odpowiedź:
a) czy obligatoryjny obowiązek szczepień opisany w § 12a ust. 1 pkt 1) rozporządzenia należy rozumieć w ten sposób, że szczepieniu obligatoryjnemu (z dwoma wyjątkami opisanymi niżej) mają poddać się:
– wszystkie osoby wykonujące zawód medyczny w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz
– wszystkie osoby wykonujące czynności zawodowe w podmiotach leczniczych, inne niż wykonywanie zawodu medycznego?
b) Czy w związku z tym obowiązkowi temu podlegają w/w grupy osób niezależnie od formy zatrudnienia (umowa o pracę, umowy zlecenia czy umowy zawarte w ramach prowadzonych indywidualnie działalności gospodarczych)?
c) Czy obowiązek ten dotyczy wszystkich podmiotów leczniczych działających w Polsce tj. podmiotów publicznych i prywatnych, niezależnie od posiadania kontraktu z NFZ? Czy dotyczy to wszystkich podmiotów leczniczych w Polsce wpisanych do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą prowadzonych przez wojewodów?
d) Czy obowiązek ten dotyczy także osób zatrudnionych u podwykonawców podmiotów leczniczych, jeżeli ci podwykonawcy działają na zlecenie podmiotów leczniczych na terenie podmiotów leczniczych?
e) Jaka jest definicja użytego przez Pana Ministra zwrotu „wykonujące czynności zawodowe” wobec osób innych niż osoby wykonujące zawód medyczny? Nigdzie takiej definicji nie znajdujemy, a zatem czy rozporządzenie w praktyce dotyczy wszystkich pracowników lub zleceniobiorców tj. działalności podstawowej oraz innych niż pracownicy lub zleceniobiorcy działalności podstawowej (kadra zarządzająca podmiotów leczniczych, administracja, księgowość i inni)? Każdy przecież z tych pracowników wykonuje na terenie podmiotu leczniczego czynności zawodowe w ramach własnych kwalifikacji i kompetencji?
CZĘŚĆ 4 z 8:
Pytanie 4:
Jak w praktyce należy rozumieć zapis § 12a ust. 2 w/w rozporządzenia? Czy osoby objęte zakresem podmiotowego działania rozporządzenia – dotychczas niezaszczepione – mają obowiązek zdążyć w terminie do 01-03-2022 r. przejść obligatoryjny cykl szczepienia? Czy ten cykl obligatoryjny to przyjęcie jednodawkowej szczepionki Janssen, lub cykl dwudawkowy pozostałych szczepionek? Kiedy najpóźniej musi być przyjęta ostatnia szczepionka, aby Pan Minister uznał za spełnienie wymogu zaszczepienia do 01-03-2022 r. (czy wystarczy przyjęcie ostatniej szczepionki lub dawki szczepionki w dniu 01-03-2022 r. czy też konieczne jest szczepienie wcześniejsze, tak aby do 01-03-2022 r. uzyskać odporność)?
CZĘŚĆ 5 z 8:
Pytanie 5:
W jaki sposób i na jakiej podstawie prawnej pracodawcy prowadzący podmioty lecznicze w Polsce mają prawo żądać od pracowników, zleceniobiorców, osób prowadzących działalność gospodarczą, czy też od podwykonawców okazania dowodu zaszczepienia lub dowodu na zaistnienie jednego z dwóch wyjątków zwalniających od szczepienia tj. nie więcej niż 6 miesięcy od przechorowania lub wykazania przeciwskazań do szczepienia z uwagi na stan zdrowia? W luźnych komentarzach pracowników Ministerstwa Zdrowia podaje się, aby pracodawcy przeprowadzili zmiany wewnętrznych przepisów obowiązujących w podmiotach leczniczych, w tym przepisów bhp i wprowadzili w nich takie zobowiązania do okazania dokumentów. Jest to w praktyce niemożliwe, o czym Pan Minister powinien wiedzieć. Zamiana Regulaminu pracy wymaga przejścia procedury uzgodnieniowej ze związkami zawodowymi (co najmniej 30 dni, ale w praktyce może to być dużo dłuższy termin), potem dwutygodniowe ogłoszenie i przejście procedury wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Na to potrzeba czasu kilku miesięcy i nie jest to możliwe do 01-03-2022r. Dodatkowo w samym rozporządzeniu Pana Ministra nic nie ma na ten temat, a wypowiedzi publiczne pracowników Ministerstwa Zdrowia nie mogą być źródłem prawa.
CZĘŚĆ 6 z 8:
Pytanie 6:
Jakiego dokumentu ma żądać pracodawca od pracownika dla wykazania, że ten ma przeciwwskazania do szczepienia w zakresie swojego stanu zdrowia? Rozporządzenie milczy na ten temat. Kto ma wystawiać taki dokument, jaka jest podstawa do żądania przez pracownika wydania mu takiego dokumentu, czy ma to być realizowane w ramach badań medycyny pracy i czy w związku z wydaniem rozporządzenia przez Pana Ministra pracodawca ma obowiązek wysłać pracowników na uaktualnienie badań okresowych medycyny pracy pod kątem ewentualnych przeciwskazań do szczepienia, a także kto ma sfinansować te badania? Czy odbywa się to na koszt pracodawcy, czy na koszt pracownika? Czy pracownik ma na czas badań celem ustalenia przeciwskazań uzyskać zwolnienie od pracodawcy zaliczane do czasu pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia czy też pracownik ma te badania przeprowadzić we własnym zakresie w czasie wolnym od pracy? Jeżeli z tego tytułu Pan Minister przewiduje obowiązki po stronie pracodawcy to kto sfinansuje podmiotom leczniczym te koszty?
CZĘŚĆ 7 z 8:
Pytanie 7:
Zakładając, że Pan Minister określi mechanizm pozyskiwania przez pracodawców od pracowników, zleceniobiorców, przedsiębiorców czy podwykonawców danych dotyczących faktu zaszczepienia lub zwolnienia ze szczepienia:
a) jak mają postępować pracodawcy po 01-03-2022r. wobec osób wykonujących zawód medyczny lub innych osób niż wykonujące zawód medyczny wykonujących czynności zawodowe w podmiocie leczniczych, jeżeli te:
– odmówią okazania dokumentu potwierdzającego zaszczepienie lub zwolnienie ze szczepienia lub
– odmówią poddaniu się szczepieniu?
b) Czy po 01-03-2022r. pracodawcy mogą dopuszczać te osoby do wykonywania czynności medycznych i świadczenia pracy na terenie podmiotów leczniczych w Polsce, czy też muszą odsunąć je od świadczenia pracy? Jeżeli mają ich odsunąć od świadczenia pracy – co wydaje się logiczne bo chyba taki był cel wydania rozporządzenia przez Pana Ministra – to czy mają prawo wysłać te osoby jednostronną decyzją na urlop bezpłatny do czasu odwołania w Polsce stanu epidemii, bowiem dopiero wówczas wygaśnie wprowadzony przez Pana Ministra przepis § 12a, czy też mają zwolnić tych pracowników z pracy, a jeżeli tak to czy w trybie natychmiastowym dyscyplinarnym, czy też z zachowaniem okresu wypowiedzenia i na okres wypowiedzenia zwolnić ich z obowiązku świadczenia pracy? Czy przy umowach cywilnoprawnych pracodawcy mają w trybie natychmiastowym zerwać wiążące strony umowy? Kto będzie ponosił odpowiedzialność finansową w przypadku, gdy stanowisko przedstawione przez Pana Ministra, do którego zastosują się pracodawcy będzie błędne, a pracownicy, zleceniobiorcy, przedsiębiorcy i podwykonawcy w postępowaniach sądowych będą uzyskiwać odszkodowania, zadośćuczynienia lub przywrócenia do pracy? Rozporządzenie Pana Ministra nie opisuje, jak mają zachowywać się w takich sytuacjach podmioty lecznicze, a raczej wyobraźnia podpowiada, że powinien być opisany w sposób szczegółowy w przepisach sposób postępowania pracodawców po 01-03-2022r. tak, aby nie narażać ich na niepewność prawną i koszty.
CZĘŚĆ 8 z 8:
Pytanie 8:
Prosimy również o odpowiedź, czy zatrudnianie po 01-03-2022r. pracowników, zleceniobiorców, przedsiębiorców na kontraktach czy podwykonawców pomimo nie wykonania przez nich obowiązków nałożonych rozporządzeniem przez Pana Ministra nie będzie podstawą do ewentualnej odpowiedzialności podmiotów leczniczych wobec pacjentów, którzy na terenie podmiotu leczniczego zakażą się wirusem SARS-CoV-2? Łatwo sobie wyobrazić liczne postępowania sądowe przeciwko podmiotom leczniczym o zadośćuczynienia i odszkodowania pacjentów, gdy okaże się że podmioty lecznicze tolerowały po 01-03-2022r. zatrudnianie osób nie spełniających wymogów rozporządzenia.
Z drugiej strony, czy Pan Minister rozważył wydając ten akt prawny ewentualne skutki po 01-03-2022r. w przypadku utraty np. 5 lub 10% kadry pracowników medycznych tj. osób, które z różnych względów odmówią realizacji rozporządzenia Pana Ministra? Czy system opieki zdrowotnej utrzyma się przy utracie w okresie epidemii kilku procent pracowników medycznych? Jednocześnie czy zwolnienie tej części pracowników medycznych nie spowoduje następczo rozwiązania kontraktów przez NFZ, gdyż i tak zatrudnienie medyków jest obecnie na granicy minimalnych norm warunkujących utrzymanie kontraktów?
9/ Pytamy, czy należy po 01-03-2022r. przerwać praktyki medyczne studentów odbywane w podmiotach leczniczych do czasu przekazania przez uczelnie dowodów na wykonanie przez studentów obowiązkowych szczepień opisanych w rozporządzeniu?
Uważamy, że zakres pytań potwierdza, że treść rozporządzenia wzbudza wiele wątpliwości prawnych i nie przewiduje wszystkich skutków wydanego aktu prawnego. Dodatkowo niepotrzebne pominięto konsultacje społeczne, które mogłyby wpłynąć na poprawę treści wydanego przepisu.
Z uwagi na wagę stawianych pytań i problemów, a także niemożliwe do przewidzenia skutki, jakie w systemie ochrony zdrowia mogą nastąpić po 01-03-2022r., kopię niniejszego pisma przekazujemy do wiadomości Pana Premiera RP, który jest odpowiedzialny za politykę bezpieczeństwa i ochrony obywateli, a któremu w zakresie swoich działań podlega Minister Zdrowia.
Oczekujemy pilnej i szczegółowej odpowiedzi, którą poprzez swoje struktury związkowe deklarujemy przekazać szeroko do podmiotów leczniczych działających w Polsce.
(-) Krystyna Ptok
Przewodnicząca OZZPiP
Otrzymują :
1/ Adresat
2/ Pan Mateusz Morawiecki – Premier RP
3/ a/a
